Πρόγραμμα «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ»

Μία από τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες της νέας κυβερνήσεως στοχεύει στην αλλαγή του αυτοδιοικητικού χάρτη της χώρας με το γνωστό σχέδιο «Καλλικράτης» (ο «Καποδίστριας ΙΙ» της προηγούμενης κυβέρνησης με άλλη ονομασία). Βασική ιδέα του νέου σχεδίου είναι η κατάργηση των υφισταμένων Νομαρχιών και η δημιουργία στη θέση τους 13 ισχυρών Περιφερειών, συνενώνοντας ακόμα περισσότερο τους μεγάλους Δήμους που επέβαλε ο «Καποδίστριας Ι». Αν και μέχρι τώρα η κυβέρνηση δεν έχει ξεκαθαρίσει πως επακριβώς προτίθεται να διαμορφώσει το νέο αυτόδιοικητικό χάρτη της χώρας, τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του «Καποδίστρια» δεν δίδουν καλούς οιωνούς για την επιτυχία του «Καλλικράτη».

Διαπίστωση αποτυχίας του «Καποδίστρια» - εγγύηση για επιτυχία του «Καλλικράτη»;
Στο κείμενο που η ίδια η κυβέρνηση έδωσε προς δημόσια διαβούλευση, αξιολογώντας την υπάρχουσα κατάσταση, γίνονται οι ακόλουθες διαπιστώσεις: «21. Οι αρμοδιότητες που δόθηκαν στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ήταν εξαρχής σε μεγάλο βαθμό γραφειοκρατικού διεκπεραιωτικού χαρακτήρα, που δυσχέραναν την αποτελεσματικότητα του θεσμού, παρά τις προσπάθειες των αιρετών, οι οποίοι με περιορισμένα μέσα και προσωπικό, προσπάθησαν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις. Η ανάγκη για συγκρότηση της δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης στο επίπεδο μίας μεγαλύτερης ενότητας προκύπτει πλέον πιεστικά», καθώς επίσης ότι: «48. Η τολμηρή μεταρρύθμιση του «Ι. Καποδίστρια», που βελτίωσε αισθητά την Τοπική Αυτοδιοίκηση, δε δημιούργησε παρόλαυτα αποτελεσματικούς Δήμους με οικονομική αυτάρκεια και δυνατότητα άντλησης ιδίων πόρων, ούτε διοικητική ικανότητα με καλά οργανωμένες υπηρεσίες και ανθρώπινο δυναμικό, που να αξιοποιούν τις νέες δυνατότητες και νέες τεχνολογίες για την παροχή ποιοτικά αναβαθμισμένων υπηρεσιών. Για αυτό άλλωστε μόνο σε 212 από τους 1034 πρωτοβάθμιους ΟΤΑ πιστοποιήθηκε η διαχειριστική επάρκεια, αναγκαία προϋπόθεση συμμετοχής στο ΕΣΠΑ.» Δεδομένης της δυσχερεστάτης οικονομικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η χώρα μας, για την αντιμετώπιση της οποίας η κυβέρνηση προχωρεί σε περικοπή αποδοχών, πάγωμα προσλήψεων και επιβολή φόρων, οι εμπνευστές του «Καλλικράτη» δεν έχουν εξηγήσει στους αρμοδίους αυτοδιοικητικούς φορείς, που είναι σε θέση να γνωρίζουν και να ερωτούν, πόθεν θα εξοικονομηθούν τα 700 εκατομμύρια Ευρώ που εκτιμάται ότι απαιτούνται για την εφαρμογή του σχεδίου και μάλιστα γιατί αυτό επείγει να γίνει μέχρι τις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές, οι οποίες ήδη έχουν οριστεί για τις 14 Νοεμβρίου 2010 (άρθρο 20 του κειμένου της διαβούλευσης). Επιπλέον, αφού διαπιστώνεται και η αναποτελεσματικότητα του «Καποδίστρια» λόγω ελλείψεως ανθρωπίνου δυναμικού και πόρων, ποιος μπορεί να εγγυηθεί την επιτυχημένη εφαρμογή του νέου συστήματος εάν δεν του δοθούν τα απαραίτητα εφόδια; Και πώς αυτά μπορούν να δοθούν εν μέσω οικονομικής κρίσεως;

Ισχυρές Περιφέρειες και Ε.Ε.
Βασική ιδέα του νομοσχεδίου είναι η συγκρότηση μεγάλων Περιφερειών, η οποία αμφισβητείται κατά πόσο συμβάλλει στην πολυπόθητη αποκέντρωση. Μάλλον οδηγεί στην περιφερειακή συγκεντρωτικότητα, εις βάρος των πιο αδυνάμων πρώην νομαρχιών και των απομακρυσμένων από την έδρα της Περιφέρειας δήμων. Παρόλα αυτά στο κείμενο της διαβούλευσης δίδεται και μία άλλη διάσταση για την αναγκαιότητα συγκροτήσεως των 13 ισχυρών Περιφερειών. Στο άρθρο 21 αναφέρεται ότι «Η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση στα όρια των νομών αποδείχθηκε ότι δυσκολεύει την αποτελεσματική συμμετοχή στα ευρωπαϊκά όργανα, όπως την Επιτροπή των Περιφερειών, στα οποία οι περιφέρειες των άλλων κρατών – μελών έχουν ουσιαστικό ρόλο και λόγο» ενώ στο άρθρο 24 ότι «Στα όρια αυτά συγκεντρώνονται τα απαραίτητα δημογραφικά, κοινωνικά και οικονομικά μεγέθη για το σχεδιασμό, προγραμματισμό και υλοποίηση της αναπτυξιακής πορείας, της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής. Εξυπηρετείται, επίσης, η αποτελεσματικότερη υπεράσπιση και διεκδίκηση των συμφερόντων των Ελληνικών περιφερειών στα αρμόδια όργανα της ΕΕ (Επιτροπή των Περιφερειών κ.ο.κ.).». Η παραδοχή της κυβέρνησης ότι στόχος του «Καλλικράτη» είναι η καλύτερη απευθείας σύνδεση των νέων υπέρ-Περιφερειών με τα όργανα της ΕΕ, έρχεται να υποστηρίξει σενάρια που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα και συνοχή της χώρας μας, σύμφωνα με τα οποία σταδιακά οι εθνικές κυβερνήσεις θα αποδυναμωθούν και οι νέες ισχυρές διοικητικές Περιφέρειες θα υπάγονται απευθείας σε μία ευρωπαϊκή κυβέρνηση των Βρυξελλών. Ένα τέτοιο σενάριο εξετάζεται παρακάτω.

«Καλλικράτης» και Ευρυτανία
Το καλύτερο σύστημα που λειτούργησε και αρμόζει στην Ελλάδα ήταν ο θεσμός των Κοινοτήτων, ο οποίος δέχθηκε τη χαριστική βολή με τον «Καποδίστρια Ι». Ιδιαίτερα για περιοχές με δύσκολη γεωμορφολογία, όπως η Ευρυτανία, όσο πιο συγκεντρωτικό, τόσο πιο δυσλειτουργικό έχει αποδειχθεί το όποιο αυτοδιοικητικό μοντέλο. Οι Ευρυτάνες αντιλαμβανόμαστε ότι η προσκόλησή του νομού σε μία Περιφέρεια με έδρα λ.χ. τη Λαμία (το πιθανότερο) θα τον εξαφανίσει στην ουσία από τον χάρτη και από τους σχεδιασμούς της νέας υπερ-Περιφέρειας. Το γεγονός ότι ήδη η κοινότητα Τυμφρηστού ζήτησε να υπαχθεί στο νομό μας θα έπρεπε να έχει κινητοποιήσει τους αρμοδίους φορείς ώστε να επαναφέρουν στο προσκήνιο την ιδέα της Ευρύτερης Ευρυτανίας ως ειδικού ορεινού Νομού ή, πλέον, ορεινής Περιφέρειας που θα συμπεριλάβει τους ορεινούς όγκους όλων των ομόρων νομών.

Σύνδεση Καλλικράτη και παραχώρησης ιθαγενείας
Η παραχώρηση ιθαγενείας και δικαιώματος ψήφου ως επί το πλείστον σε μουσουλμάνους, με τον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο, θα οδηγήσει σταδιακά (μέσω δικαστικής οδού) στη δυνατότητα εκλογής αυτών σε Βουλευτές και Περιφερειάρχες και στη δημιουργία μειονοτικών-μουσουλμανικών πολιτικών κομμάτων. Την ίδια στιγμή η εφαρμογή του «Καλλικράτη» θα παρέχει στον Περιφερειάρχη εξαιρετικά μεγάλη ισχύ. Όσοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα και την παρέμβαση της Τουρκίας στη Θράκη (και στα Δωδεκάνησα) αντιλαμβάνονται την πιθανή διασύνδεση των δυνατοτήτων που δημιουργούν τα δύο αυτά «κατεπείγοντα» νομοσχέδια. Το σενάριο λ.χ. εκλογής ενός φανατικού ισλαμιστή Περιφεριάρχη στη Θράκη, ο οποίος θα έχει γίνει με συνοπτικές διαδικασίες «Έλληνας» και θα διεκδικήσει δια τοπικού δημοψηφίσματος την αυτονομία της Θράκης και τη συνένωσή της με το βουλγαρικό τμήμα της, ώστε να αποτελέσουν μία ευρύτερη ευρωπαϊκή πλέον αυτοδιοικητική περιφέρεια, ενώ η Τουρκία θα εγγυάται τα δικαιώματα των μουσουλμάνων μειονοτικών (βλ. Κύπρος), ελπίζουμε να παραμείνει σενάριο επιστημονικής και αρθρογραφικής φαντασίας!